SAHA YERİ

KORUYUCU RUHLAR

Ayı, ruhun yüceliği bakımından yüksek derecededir ve büyük saygı görür. Bu saygı ile alakalı olarak Hayırakan yada Kayırakan olarak da adlandırılır.

Yurt girişlerinde Kayırakan ruhundan yardım isteyerek yurdun güvenliğinin temini sağlanmak istenir. Bunun için Kayırakan pençesi girişe asılır. Gerçeğini bulamayanlar ise odundan yaptıkları pençeyi girişe asarlar.

Bunun yanında mutfağı koruyan, yatağı koruyan, beşiği koruyan, eşyaları koruyan ruhlar vardır. Kişinin zenginliğine göre ruhlardan yardım alabilir. Kişinin 3-5 ruhtan yardım alabilmesi mümkündür.

ELLERİNDE ANT KADEHLERİYLE HAN VE EŞİ

Ellerinde ant kadehleriyle han ve eşi.
Yüksek muhtemel kurultayı temsil ediyor.

Kalbaktaş, Altay

GEYİK VE GEYİK AVCISI. ASKİZ, HAKASYA

AT BAĞLAMA DİREĞİ

At bağlama direği

Altay erkeği çok konuşmayı sevmez. Hele boş konuşmayı hiç sevmez. Şakaları da düzeylidir, cıvık değildir. Sizi dinler, anlar, muhakeme eder ve gerekli görürse cevap verir. Bazen, ”beni duydu mu anladı mı” diye düşünmek durumunda kalabilirsiniz.

Bundan yola çıkarak diyebiliriz ki çok soru sorulmasını da sevmezler.

Sormadan kim kimdir, hangi boydandır, evli mi, bekar mı, çocukları var mı yaklaşık hepsini bilir.

Elbette bunun bir yolu var.

Altay erkeği boyunun temsil edildiği kıyafetleri giyer. Buna göre kim hangi boydan hangi sülaleden geldiği bir bakışta anlaşılır.

”Eee.. Hele di bağa emmoğlu, nerden gelin, nere gidin, kimlerdensin…” gibi sorulara hiç gerek kalmaz.

Bayanlar bekarsa saçlarını tek örgü yaparak arkaya atarlar. Evliyse ikiye ayırıp yana bırakırlar. Bu şekilde kim evli kim bekar bilinir.

Bunun yanında burda özellikle söylemeliyim; Ulagan bölgesi Tölöslerde erkeklerin genç bayanlarla konuşması ”kızın aklı çelinebilir” noktasında yasak derecesindedir… Evli bayanlar için bu durum daha yumuşaktır.

Bu at direği evin önüne atları bağlamak için dikilir. Altında görülen şekiller evde kaç çocuk olduğunu simgeler. Yanı altı bala varsa altı tane şekil oyulur.

Aktaş, Altay

HAKASYA’ DA BİR MÜZİK OKULUNUN DUVARI

” ÖLÜÖNE” LENA NEHRİ

Evenklerde ”S” harfiyle başlayan sözcük yokmuş. Sahalara da ”Yaka” derlermiş. Rusların da gelmesi sonucu aslı ”Saha” olan kimlik Yakut olarak benimsenir olmuş.

Aslı ”Ölüöne” olan Lena nehri gibi…

Tıva müzesinde çekip heyecanlandığımız latin harfleriyle basılmış Tıva parasının ardından bir başka heyecan.

1925’ten 1936’ya kadar latin harflerini kullanan Sahalara delil olarak, 1928 yılında çocuğu olmayan zengin babanın diktirdiği bu taş…

Atatürk’ün Sahalarla sözlük çalışmalarını ve Türk Dünyasının latin harflere geçişini tekrar hatırlıyor, saygıyla yad ediyoruz..

” ÖLÜÖNE” ( LENA NEHRİ ) KENARI

Değerli hocalarımızın eşliğinde Saha gençleriyle Ölüöne (Lena nehri) kenarında kaya resimlerinı çektik…

SAHA YIL VE HAFTA GÜNLERİ. HESAP ÇUBUĞU...

OYUN ( KAM ) MEZARI. SAHA YERİ

Oyun (kam) mezarı. Saha Yeri

Oyunlar (kamlar) öldükten sonra bu tahtadan tabuta yatırılarak iki ağaca yatak olarak asılır.

KAR GÖZLÜĞÜ. SAHA YERİ

İHİAH ( GÜNEŞİ KARŞILAMA VE ARINMA) BAYRAMI

Ihıah (Güneşi karşılama ve arınma) bayramı. Kımız dağıtımı ve çoronlar (Saha kımız çamçakları). Saha Yeri.

SAHA İNANÇ MERKEZİ, SAHA YERİ

Saha İnanç Merkezi, Saha Yeri

Kendiliğinden kültür merkezi haline gelen ve 7 sıcak kanlı ve çok iyi yetişmiş güzel insanın çalıştığı İnanç Merkezine, çok güzel sohbetler edeceğiniz için bol zamanla gelmelisiniz. Çalışanlar güler yüzü, tecrübe ve bilgileriyle sizi de mutlaka çok etkileyecek…

İnanç merkezinin önünde bulunan ”dokuz serge”.

4 Tanesi güneşin dünyaya yakınlığı ile oluşan İlkbahar, yaz, sonbahar ve kış mevsimlerini temsil eder

Diğer 4 tanesi de dolunay, eski ay, yeni ay ve karanlık olmak üzere ayın hallerini temsil eder.

Ortada ise bütün bunların bir insanda toplanması ve insanın kendini buna göre yönlendirmesi anlatılmıştır.

SAHA BALASI

BÖRÜ TAMGASI. ÖLÜÖNE KENARI. SAHA YERİ

BALIKÇI MALLARI

Dipçe; Türk Dünyasını birçok yerinde ”malzeme” değil ”mal” tanımlanması kullanılmaktadır. Bu sebeple buna uyarak ”mal” olarak adlandırıyorum…

BAYAN BİLEKLİKLERİ. SAHA YERİ

İster altın olsun isterse gümüş… Hatta isterse teneke olsun.

Değerini veren emektir, yürektir.
Göz ile yüreği tek telde birleştiren ruh güzelliğidir.

Ve tabi güzelliğin değerini bilip talip olmak da başka değerdir.
Çok güzeldir…

BAYANLARIN ÖRGÜLERİNİN UCUNA TAKTIKLARI SAÇ TOKASI. SAHA YERİ

ÇORON, SAHA YERİ

Kımız içecekseniz çorondan için…:)

TANRI TAMGASI. SAHA YERİ

SAHA YERİNDE ERKEK KAMLARA OYUN, BAYAN KAMLARA İSE UDAGAN DENİR

MUOSTAAH SERGE. BOYLU SERGE. SAHA YERİ

DOKUZ SERGE VE DOKUZ KOLLU GÖK TEREK

ÜÇ SERGE

HAYAT AĞAÇI

IHIAH TÖRENLERİ ALANI GİRİŞ SERGESİ

hıah (Güneşi Karşılama ve Arınma) törenleri alanı giriş Sergesi. Saha Yeri.

Bu serge girişinde dikkat edilmesi gereken; erkekler sağ taraftan girerken bayanlar soldan giriş yaparlar. Çıkış ortadan ve geri geri yürünerek yapılır ve saygıyla eğilip selam verilir. Girerken ortada duran yuvarlak sergenin etrafında birkez dönülür.

Ordadaki büyük sergelerin altında sağlı sollu iki ateş yakılır.

AT VE ÇORON SERGESİ

At ve Çoron sergesi… Saha Yeri

Yeni kurulan Ustalar köyü. İleride bu köyün adını çok duyacağız. Mesleğinde gerçekten başarılı ustaları hep bir arada görmek mümkün olabileceği gibi uluslar arası yarışmalara da katılan ustaların emekleri elbette göğsümüzü kabartacak.

Demir ustası Nyurgun beğ, iki yıldır rusların 100 gr. demir çıkardığı yarışmada 14 kilo demir çıkararak mesleğinin hakkını vermektedir. Japonlar geçen yılkı farkı düşünerek bu sene yarışmalara katılmamışlar…

ÇORON (KIMIZ ÇAMÇAĞI) ÜÖDEY KÖY MÜZESİ

ÇORON VE KIMIZ KEPÇESİ

HAVAN

DEĞNEK BAŞLIĞI

Değnek başlığı. Saha Yeri.

Hayata tutunacaksan sağlam tutunacaksın. .

Hayata bakışın, davan, yolun güzel olacak.
Düttürü dünya üç günlüktür, ikisi geride kaldı bile.

Seni hayata bağlayan kutsalların olacak.

Gün gelir de tutunacak dal ararsan dalın da kutsal olacak.

Türklerde at kutsaldır. Binersin uçurur, dağlar aşarsın. Sevdiğine koşarsın.

İller alırsın, yurt olur. Gücün yağıya dert olur.

Etini yersin, sağarsın kımızını içersin. Seni hayata bağlar. Tıpkı bu değnekte olduğu gibi hayata onunla sarılırsın…

Ayakta kalırsın…

ÖLÜÖNE TAMGALARI VE ÖLÜÖNE DUVARLARI LAYA GÖRSELLERİ

SAHA BALASI

SAHA İNANÇ MERKEZİ DUVARINDA ASILI GÜNEŞ, AY VE YILDIZ. YAKUTSK

OYUN (KAM) GİYİMİ

SAHA EVLERİ

Saha evleri,

Soğuk iklimin sıcak kanlı, güler yüzlü insanları Sahalar biraz da mecburiyetten yerleşik düzene geçeli çok olmuş. Şehir hayatı her ne kadar heryerde aynı olsa da biz Saha kültüründe var olan evleri anlatacağız.

Balagan adlı küçük evlerinde kış aylarını geçirirken, ampaarda (ambar) biriktirdiği yiyecekleriyle de yaz aylarını gözlerler. Balagan ısı kaybını en aza indirecek şekilde küçük olur.

Bu noktada küçük bir hatırlatma yapalım. Saha insanı çok güçlü ve dayanıklıdır. Birbirlerine karşı yardımsever ve güler yüzlüdür. Soğukta yolda kalana yardım edilir. Avcı kulubeleri gibi yerlerde kişinin yemek ve odun ihtiyaçları hazır tutulur. Gelen kişi önce odunu yakar ısınır ve yiyeceklerden yer. Çıkarken de aynı şekilde odunu hazır ederken kendi yiyeceklerinden bir sonraki gelecek olana hazır bırakır. Ve bu çok güzel bir döngüdür.

Saha atları kışın kendi otunu kendi bulmak zorundadır. O yüzden burada her at yaşayamaz.

Yazın ise Uraha adını verdikleri yaz evlerinde kalırlar.

Misafirler için de özel uraha dikilerek günlük ihtiyaclarına cevap verecek şekilde eşyalarla rahat etmesi sağlanır.